Sened-i İttifak nedir? Maddeleri nelerdir? Kısaca

Türk tarihinin ilk anayasal belgesi olarak kabul edilen Sened-i İttifak nedir? Hangi padişah döneminde imzalandı? Maddeleri nelerdir? İşte Sened-i İttifak hakkında kısaca bilgi.

Sened-i İttifak nedir, hangi padişah döneminde imzalandı?

Sened-i İttifak, merkezi hükümet ile ayanlar arasında 1808 yılında imzalanan bir belgedir. Söz konusu belgenin imzalandığı sırada dönemin padişahı İkinci Mahmut, sadrazamı ise Alemdar Mustafa Paşa'dır. 

Sened-i İttifak'ın imzalanmasında Alemdar Mustafa Paşa'nın önemli bir rolü olmuştur. Bu belgeyle, zayıflayan merkezi otoritenin güçlendirilmesi ve ıslahatların başarılı olması amaçlanmıştır. 

Bir bölgenin ileri gelenlerine ayan denirdi. Osmanlı Devleti'nde merkezi hükümetle yerel halk arasındaki ilişkiler ayanlar aracılığıyla kurulurdu. Tımar sisteminin yerini iltizam sisteminin almasıyla birlikte ayanların gücü artmıştır. 

Sened-i İttifak maddeleri kısaca

7 Ekim 1808 tarihinde imzalanan Sened-i İttifak, 7 maddeden oluşmaktadır. İşte o maddeler:

1. Ayanlar padişahın emirlerini yerine getirecektir. 

2. Sadrazamın kanunlara uygun olarak vereceği emirlere uyulacak, uygun olmayanlara ise karşı konulacaktır.

3. Ayanlar, merkezi hükümetin eyaletlerden asker almasına karşı gelmeyeceklerdir. 

4. Vergiler, devletin koyduğu kanun ve hükümlere göre tahsil edilecektir.

5. Ayanlar da devlet adamları gibi anlaşma hükümlerine uyacaktır. Uymayanlara karşı birlikte hareket edilecektir.

6. Vergiler ölçülü ve adaletli olacaktır. 

7. Ayanlar, İstanbul'da isyan çıktığında emir beklemeksizin İstanbul'a gelerek isyanın bastırılmasında görev alacaktır.

Sened-i İttifak özellikleri

Sened-i İttifak'la birlikte padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır. İlk kez bir Osmanlı padişahı kendi otoritesi yanında başka bir gücün varlığını tanımıştır. 

Sened-i İttifak, hükümdarın yetkilerini sınırlaması bakımından 1215 tarihli İngiliz Magna Carta'sına benzetilmektedir. Bazı tarihçiler tarafından anayasal monarşiye geçişin ilk adımı olarak kabul edilen Sened-i İttifak, devletin ayanlara söz geçiremeyecek kadar zayıf duruma düştüğünü göstermektedir.

Hükümlerine uyulmaması halinde herhangi bir yaptırım öngörülmemiştir. Nitekim Alemdar Mustafa Paşa'nın ölümü ve merkezi otoritenin güçlenmesiyle birlikte uygulamadan kaldırılmıştır.